Hindi Edad o Katandaan Ang Magtatakda
(Book Review ng Sixty in the City ni Lualhati Bautista)
“Life begins at [insert age].”
Malimit nating mapakinggan ang ganyang kasabihan. Na para bang ang susi sa potensyal ng ating mga buhay ay makakamit lang natin pagtuntong sa ganito o ganyang gulang. Kailan nga ba natin masasabi na nagsimula na tayong tunay na mabuhay? Higit dito, kailan ba natin matatanto na tayo na nga ay tunay nang malaya?
Umiikot ang Sixty in the City ni Lualhati Bautista sa buhay ng magkakaibigan na Guia, Roda, at Menang. Mga asawa at ina silang nagsisimula sa panibagong yugto ng kanilang buhay: ang pagtuntong sa edad sisenta. Magkawangis man ang kanilang tungkulin bilang ilaw ng tahanan, kinakaharap man ang kanya-kanyang mga suliranin, may mga katuparan pa rin silang nais para sa kanilang sarili.
Si Guia na nabiyuda ay nais ipagpatuloy ang kanyang pangarap na pagsusulat ng mga tula kasama ng kanyang pagnanais na dugtungan ang kung ano pa mang namagitan sa kanila ni Amante, ang kanilang dating driver na halos kalahati ng kanyang edad.
Si Roda, matapos malaman ang nagawang kataksilan ng asawa, ay nais nang humiwalay ng tirahan at humihingi ng karampatang halaga para sa kanyang paninibilhan bilang asawa’t ina nang makatindig sa kanyang sarili sa bisa ng pagsisimula ng isang negosyo. Magagawa ba niyang muling buksan ang kanyang puso o paraan lang ba ito upang maghiganti sa kanyang asawa?
Si Menang na gaano man kapursigido sa buhay ay lagi na lang kinakapos. Makakamit pa ba niya kahit kakarampot lang na kapanatagan o kaginhawaan sa buhay lalo na ngayon at mukhang mas matatali pa siya sa kanyang paralisadong asawa, na pinalala pa ng nagbabadyang pagpapalayas sa kanila sa bahay at lupang hindi naman nila pag-aari?
Ang pirmado kong kopya ng nobela.
Paniguradong mag-iiwan na naman ng marka sa mga mambabasa ang mga kawiliwiling tauhang binigyang buhay ni Bautista sa kanyang pinakabagong nobela. Kahit sabihin pang nasa dapit-hapon na ng kanilang buhay ang mga karakter na ito, mitsa pa nga ito upang mas lalo silang maging palaban at mapanghamon sa mapangmaliit, mapaniil na pagtingin sa kanila ng lipunan; na higit pa sila sa payak na dikta ng kasarian—sapagka’t sila’y babae at matibay nang lisensiya ito upang ipaglaban ang kanilang paninindigan.
Malaking salik sa pagsasabuhay ng mga tauhang ito ang prosa ni Bautista. Sabihin mang simple ang estilo (conversational Filipino, ika nga), may angking mahika ang habi ng kanyang mga salita. Hindi na nakapagtataka kung sa simula pa lang madadala ka na, sangkot ka na rin sa kahihinatnan ng mga karakter na ito. Palasak mang sabihin, waring alak ang prosa ni Bautista: kung humagod ay banayad; lalong tumatagal, lalong sumasarap; may dalang init at lambing sa puso, malakas ang amats sa kamalayan.
Babae o lalaki man ay magkakaroon na malalim na kaugnayan sa akdang ito ni Bautista. Nais pasinungalingan ng may-akda na ang pagsisimula’t pagtupad ng mga pangrap at hangarin sa buhay ay di lang makakamit sa kasibulan ng gulang. Maaari pa ring ipagpatuloy ito kahit sa gintong yugto ng ating mga buhay. Basta may hininga, kayang-kaya pa. Hindi ang kasarian, tungkulin, edad, katayuan sa buhay, o disposisyon sa lipunan ang nagbibigay ng hangganan sa tao. Sarili natin ang nagtatakda ng limitasyon. Sarili rin ang may kakayahan upang matamo ang mga lunggati; sarili rin susi sa tunay na paglaya at pag-iral. Sana’y maging inspirasyon sa atin ang buhay nina Guia, Roda, at Menang.
_________________________
Detalye ng Aklat:
Nilathala ng Dekada Publishing
(Paperback, Unang Limbag, 2015)
369 Pahina
Binasa: Enero 23 – 26, 2016
Rating:
Dark Chest of Wonders 